Aure Séguier

Quand l'identitat ven una preson

12-03-2014

Per las personas trans, en França, cambiar de genre es un percors del combatent. Los protocòles fòrça estrictes daissan fòrça monde de caire. Ormonalizacion, operacion, esterilizacion pòdon èstre necessàrias per cambiar qualques mots suls papièrs d'identitat. A mai, la transfobia es totjorn pas reconeguda juridicament.

Lo tèrme de « transsexualisme » es estat creat en 1953 per Harry Benjamin, un endocrinològ american. Es estat lo primièr a diferenciar aquel concèpte del d'omosexualitat. Creèt atal una novèla patologia psiquiatrica, que foguèt puèi sonada tanben « disforia de genre ». Correspond al fait d'aver una identitat de genre, o identitat sexuala qu'es pas confòrma a son sèxe de naissença.

En 1979 foguèt dobèrt en França lo primièr protocòl de cambiament de sèxe. Implica un psiquiatre, un endocrinològ e un cirurgian. Es un protocòl plan definit que la màger part de las associacions de defensa de las personas trans jutjan tròp tampat. « Coma dins la fotografia, tre que cream un encastre, doblidam lo fait que seleccionaram pas çò qu'es fòra l'encastre », çò comenta lo sociològ Arnaud Alessandrin. « E çò que se va passar per la question del “ transsexualisme ” es que creèt un encastre e excluguèt, de fait, totes los que se reconeissián pas dins aquela definicion del transsexualisme coma patologia ».

La creacion d'aquel percors pel cambiament d'identitat es qualificat pel portal web trans txy.fr de « percors del combatent ». « Cada persona trans es unica dins çò qu'a viscut, lo biais que viu la transicion, çò que vòl venir », çò explica Julie Mazens, fondatritz d'aquel site Internet. E d'unas dintran pas dins las condicions estrictas especificadas pel protocòl. « I aguèt una multiplicacion dels percors, dels perfils, de las identitats que son irreductibles a la malautiá e a la psiquiatria », çò conta Arnaud Alessandrin.

Aparicion de tèrmes novèls

Dins las annadas 80, las associacions trans se dessolidarizèron doncas de las associacions medicalas. Dins las annadas 2000 lo movement « queer » (estranh), importat dels Estats-Units, arribèt en França. Recampa las personas transidentitàrias, omosexualas, fetichistas, travestidas... Aquel milita per la depsiquiatrizacion de la question trans. « De tèrmes novèls apareguèron, mens patologizants, mens psiquiatrizants. Lo concèpte de “ transsexualisme ” foguèt remplaçat pauc a pauc per de mots coma “ transidentitat ”, “ transgenre ”... », çò ditz Arnaud Alessandrin.

Mas aqueles tèrmes, se son reconeguts dins lo monde associatiu e intellectual, an pas d'existéncia juridica. Del meteis biais, lo protocòl francés reconeis sonque los òmes que vòlon venir de femnas o invèrsament. Mas balha pas cap de reconeissença a totes los que se sentisson entre dos o en defòra. Aquestes an doncas inventat de mots per se definir. I a los « unknown » (desconegut), los « queer », los « intersèxes » (veire glossari çai-jos)... « Es dificile per eles de trobar una plaça dins la societat actuala qu'a besonh de classificar lo mond en òme o en femna », çò comenta Julie Mazens.

Aquela binaritat es tanben fòrça criticada per las associacions trans. « L'idèa es la seguenta : a cadun un sèxe, unic, definitiu. Existís pas d'umanitat fòra las doas casas que semblarián constituir la majoritat. Lo vocabulari, la lenga son marcats pel sagèl de la binaritat. E es fòrça complicat de se nomenar autrament », çò ditz Arnaud Alessandrin. Per el, « fluidificar lo langatge poiriá tanben permetre de fluidificar l'identitat ». « Trobam de personas trans que desvolopan de concèptes novèls, de mots novèls, d'identitats novèlas per ensajar de s'extraire d'aquel encastre restrictiu ».

Reivindicacions

Las associacions an doncas mantunas reivindicacions. La primièra es la depsiquiatrizacion de la question trans. Vòlon que la transidentitat siá pas pus considerada coma una malautiá, a mai se las operacions de cambiament de sèxe contunhan d'èstre remborsadas. « Estre emprenhada es pas una malautiá, mas es remborsat per la securitat sociala », çò explica Arnaud Alessandrin.

Una autra de las demandas es l'assopliment de las proceduras de cambiament d'Estat civil. En França, i a pas de lei sus la question, sonque de jurisprudéncias. E segon l'endret ont viu la persona, las formalitats pòdon èstre fòrça dificilas per veire aparéisser « Sénher » o « Dòna » suls papièrs d'identitat. « A Bordèu, per cambiar d'Estat civil, cal forçadament èstre estat seguit per un psiquiatre que fa partida d'un protocòl. N'existisson sonque un a Bordèu, un a Lion, dos a París e un a Marselha », çò conta lo sociològ.

Lo protocòl de cambiament de sèxe exigís el que la persona siá estada « labellizada per una malautiá psiquiatrica », que seguisse un tractament ormonal e que siá estada operada en França. Cal saber que per far aquela operacion, l'esterilizacion es necessària. « Aquelas condicions son drasticas, limitan lo nombre de personas qu'accèptan de se far seguir dins aquel encastre », çò explica Arnaud Alessandrin. Per exemple, per 117 personas que se fan operar en França, n'i a 145 qu'o van far en Taïlanda ont es fòrça mai aisit.

Mas totes se vòlon pas forçadament far operar. D'unas personas trans desiran gardar lors organs e cambiar sonque lor Estat civil. « Lo percors pren pas en compte la diversitat », çò deplora lo sociològ. « La psiquiatria a creat un encastre que se voliá terapeutic, mas qu'es tant limitat que fin finala, lo monde fan tot autra causa que çò que volián en lo creant », çò ajusta Julie Mazens.

« Una utopia necessària »

Una autra reivindicacion es la reconeissença de la transfobia al nivèl juridic. « Aquò significariá que lo problèma, es pas èstre trans, mas èstre transfòbe », çò explica Arnaud Alessandrin. Se parla, dins la lei, de « discriminacion contra l'identitat sexuala ». Mas pel sociològ, « aquel tèrme vòl pas res dire ». Pren l'exemple de las corts europèas que reconéisson lo tèrme d'identitat de genre. « De tèrmes novèls, irreductibles a la question de transsexualisme son creats, mas França met de temps a los reconéisser », çò regreta.

Lo camin per la reconeissença de la transidentitat es encara long. « François Dubet parla de l'escòla en disent que l'ideal d'egalitat de l'astrada es una utopia necessària », çò conclutz. « Pensi que las reivindicacions que pòrta la comunautat trans son tanben d'utopias necessàrias. Sabèm plan qu'i a pauc de possibilitats per qu'a tèrme cort, se realizan talas coma son exprimidas. Mas per permetre a las personas trans d'aver una vida vidabla, cal contunhar de voler aténher aquel ideal de “ queerizacion ”. Cal contunhar a trabalhar las nòrmas per i poder lotjar las populacions que, tradicionalament, ne son exclusas ».

Glossari

Cisgenre : persona que son genre, dins una vision binària del monde, es relativament en adeqüacion amb lo ròtle social esperat en foncion de son assignacion de sèxe a la naissença.

Intersexuacion / Intersexualitat (ambigüitat sexuala) : estat d'un èstre uman que sos organs genitals son malaisits o impossibles a definir coma mascles o coma femalas segon los estandards costumièrs.

Trans : forma corta per transgenre o eventualament transidentitari.

Transgenre : personas que lor genre – l'identitat psiquica e sociala ligada als concèptes d'òme e de femna – es en conflicte amb lor sèxe biologic.

Transidentitat : fait d'aver una identitat de genre opausada a son sèxe fisic de naissença.

Transicion : percors medical mai o mens oficial seguit per una persona transgenre per se feminizar o se masculinizar (presa d'ormònas, ortofonia, intervencions cirurgicalas...).

Travestiment : acte que consistís a portar los vestits associats en general a un autre genre sexual dins una societat donada. Una persona travestida pòt èstre o pas una persona transidentitària.

Sorsa : txy.fr

Un portal web per sortir de l'invisibilitat

« La memòria trans es invisibla. Avèm de dificultats a nos far passar las informacions entre las generacions », çò deplora Julie Mazens. Per i remediar, a creat fa qualques annadas lo portal web txy.fr, especializat dins la question trans. A per tòca d'ajudar las personas pertocadas a partejar lors experiéncias e a informar suls subjèctes totes los que se poirián pausar de questions.

« Ai viscut aquò un pauc d'escondons », çò testimònia Ambre, transgenre. « Mas l'arribada d'Internet m'a permés d'o dire, d'escambiar. M'a menada a far de causidas e a aver enveja d'o mostrar ». Una victòria, coma mantunas autras, que Julie Mazens se ne pòt felicitar.