Aure Séguier

I aviá de dinosaures occitans

19-07-2012

Fa 70 milions d’annadas, l’Occitània e la Catalonha èran una illa. Se tròban dins aquel parçan d’òsses de dinosaures qu’existissián pas endacòm mai. A aquela epòca, los Pirenèus èran pas encara nascuts e la Nauta valada d’Aude èra una plana. Del Massís central al centre de l’actuala Espanha, lo païsatge èra completament planièr.

I aviá de grands flumes dins la plana audenca, que s’acabavan en deltà a l’emplaçament de l’Arièja, abans de s’escampar dins la mar qu’arribava a l’entorn de Tolosa. De Provença al País Basc, la vida formiguejava en causa del climat tropical de tipe monson. Uèi, aqueles flumes e aquelas planas se son fossilizats jos forma de ròca, aquela ròca qu’aflora ara dins la Nauta valada d’Aude e ont se tròban las rèstas dels dinosaures.

D’unes d’aquelas rèstas apartenon a d’espècias especificas als parçans occitan e catalan. Quatre d’aqueles dinosaures « occitans » son estats descobèrts per la còla de Dinosauria, lo musèu dels dinosaures d'Esperasan.

Lo lausèrt-tarasca

Lo tarascosaurus salluvicus es estat descobèrt en 1989. De fossils èran estats doblidats dins las colleccions de l’universitat de Lion abans que de paleontològs se mainèssen qu’èran d’òsses d’una espècia novèla. Aquel dinosaure es estat descobèrt primièr en Provença, es per aquò que l’an nomenat d’après lo legendari dragon de la valada de Ròse. Mas d’autres òssaments d’aquela espècia son estats descobèrts endacòm mai, coma a Crúzi, dins Erau. Lo lausèrp-tarasca podiá mesurar fins a 10 mètres de long, e èra un carnivòre semblable als tiranosauridats d’America del Nòrd.

Lo dinosaure del vinhal

L’ampelosaurus atacis es estat descobèrt dins las annadas 90 sul jaciment de Bellevue. I an trobat mai d’un milierat d’òssaments qu’apartenián a un trentenat d’individús diferents. L’ampelosaurus atacis èra un erbivòre de dètz a quinze mètres de long que pesava mai de dètz tonas. Aviá de dents fòrça pichonas, e digerissiá las grandas quantitats de fuèlhas que manjava amb de pèiras dins son gresièr.

Lo raubaire de Var

Lo variraptor mechinorum es estat descobèrt dins Var per Patrick e Annie Méchin. Es un cosin del famós velociraptor e coma el, èra un predator redobtable. A mai se mesurava pas mai de dos mètres de long, sas dents dentelhadas e sas arpas talhantas èran d’armas dangeirosas.

La dent canelada

Lo rhabdodon priscus foguèt descobèrt dins las annadas 1840 pel geològ marselhés Philippe Matheron quand trabalhava a cavar un tunèl jol massís de la Nerthe. Aquel dinosaure al bèc cornenc mesurava fins a sèt mètres de long. Un de sos cosins, lo rhabodon septimanicus o dent canelada de Septimania, foguèt descobèrt en 1991 pròche Sanch Inhan, dins Erau.

Lo lausèrt-estruci occitan

Lo struthiosaurus occitanicus èra un pichòt anquilosaure de tres mètres de long cobèrt de placas ossosas de formas variadas. Foguèt descobèrt a costat de Vilavairac, dins Erau, mas demòra fòrça rar dins los jaciments d’Occitània.

Totes aqueles dinosaures son d’espècias especificas a aquela illa ont se trobava Occitània fa 70 milions d’annadas. Son la pròva – pas fòrça viva o cal admetre – que nòstre cosinatge amb los catalans remonta a l’edat segondari.

Esperasan es la capitala occitana de la paleontologia

Dins Aude, lo musèu d’Esperasan e son centre de recèrca estudian los fossils trobats sul jaciment « Bellevue » de Campanha sus Aude desempuèi d’annadas. Èra lo primièr musèu francés entièrament consacrat als dinosaures e a lors contemporanèus.

L’istòria comença a la fin del sègle XIX, amb las primièras descobèrtas d’òsses fossilizats dins la Nauta valada d’Aude. Mas a l’epòca, los dinosaures èran pas « a la mòda », e calguèt esperar 1988 per que lo parçan comencèsse d’interessar los scientifics. Eric Buffetaut e Jean Le Loeuff, dos paleontològs, cercavan un site a escavar en Occitània. S’arrestèron a Esperasan e foguèron interessat pels jaciments que l’institutor del vilatge lor faguèt descobrir.

Faguèron lor primièr sondatge en 1989 e sonque en un detzenat de jorns, escavèron mantuns detzenats d’òssaments d’un dinosaure sauropòde. Dempuèi, d’escavaments son organizats cada annada en julhet e agost sul jaciment de Campanha sus Aude. Lo demai de la region es tanben estat escavat, e tot aquò a permés la descobèrta de milierats de fossils.

La naissença del musèu

Mancava pas pus qu’un musèu per far partejar al monde aquelas descobèrtas. La comuna d’Esperasan, anciana ciutat capelièra, aviá ja un musèu del capèl. Lo conse de l’epòca, Michel Lafitte, decidiguèt d’i ajustar un musèu dels dinosaures, malgrat l’incredulitat generala. Dinosauria dobriguèt en 1992 e foguèt una capitada, amb quicòm coma 60 000 visitaires cada annada.

Desempuèi, lo musèu a evoluit. D’òbras d’espandiment n’an fait, en 2007, lo mai grand musèu francés de paleontologia fòra los de París, amb mai de 3 500 m2. A costat d’aquò, los scientifics an fòrça trabalhat e an descobèrt nombrosas espècias novèlas de dinosaures o autres animals. A mai en 2001, an exumat l’esqueleta d’un grand dinosaure, lo mai complet del país. Se pòt veire dins lo musèu desempuèi 2007. A mai, a l’ora d’ara, lo jaciment « Bellevue » es lo jaç exagonal de dinosaures mai grand. Esperasan merita doncas plan lo títol de capitala occitana de la paleontologia.