Aure Séguier
04-03-2013
Uèi, en França, los salaris de las femnas son totjorn 25 a 30 % mai bas que los dels òmes. Las causas ne son multiplas : mai de femnas dins los emplecs a temps parcial, dificultat per elas d’accedir als nauts nivèls de ierarquia, reparticion inegala dins los diferents sectors... En politica, se retròban los meteisses problèmas. E la situation es en estagnacion dempuèi un quinzenat d’annadas. A mai, las violéncias sus las femnas son totjorn un vertadièr problèma de societat.
En un an, son 600 000 a èstre victimas de violéncias dins lor fogal, e 200 000 a patir agressions sexualas en defòra. En responsa, las associacions feministas se fan de mai en mai bellicosas. Las militantas del movement FEMEN, per exemple, manifèstan a mitat nusas amb d’eslogans sul còs.
Lo 8 de març venent, serà la jornada annadièra de las femnas. A l’ora d’ara, la paritat sembla quasiment aquesida dins la nòstra societat. Mas es vertadièrament lo cas ? Dins de sectors coma l’emplec o la politica, las discriminacions demòran. Uèi, a pòste egal, competéncia equivalenta e dins un meteis sector, una femna demòra 7 a 10 % mens pagada qu’un òme. Aquí es de discriminacion pura. Mas es pas lo sol factor que dintra en compte. « Lo temps parcial, las oras suplementàrias, las primas, lo sector d’activitat... fan que l’escart total de salari percebut entre òmes e femnas es puslèu de 25-30 % », çò ditz Louis Maurin, director de l’Observatòri de las inegalitats.
Temps de trabalh e ierarquia
Lo temps de trabalh, d’efièit, es pas repartit d’un biais equitable. Son 30 % de las femnas que trabalhan en temps parcial contra 4 % dels òmes. « Es en partida una constrenta, çò explica Louis Maurin, perque tròban pas quicòm mai. Los emplecs “ femenins ”, coma lo de caissièra, son d’un biais massís a temps parcial. Mas i a una autra partida de las femnas que son en temps parcial perque o an volgut. Diriái qu’es subit per la mitat, causit per l’autra ». Mas en fait, es un pauc mai complicat qu’aquò. La causida d’un temps parcial per la femna pòt èstre la consequéncia dels escarts de salari. « Se un coble a pas de solucion per se mainar dels enfants, la femna se pòt botar a temps parcial perque es aquò que farà pèrdre lo mens d’argent a la familha », çò ditz Louis Maurin.
Un autre problèma màger es lo de la reparticion dels sèxes dins la ierarquia. Una empacha màger a l’egalitat es çò que se ditz lo « plafon de veire ». Dins la politica, lo sector public o lo privat, la proporcion d’òmes aumenta amb lo nivèl ierarquic.
Aquela expression rebata lo fait que, dins una estructura ierarquiqua, los nivèls superiors son pas accessibles a d’unas categorias de personas. En França, sonque 17 % de las entrepresas son dirigidas per de femnas. Dins la foncion publica (levat lo sector militar), 62 % dels efectius son femenins. Mas dins los emplecs de direccion, las femnas representan sonque 6 a 20 % dels emplegats. En mai d’aquò, l’escart de salari entre òmes e femnas aumenta amb la posicion ierarquiqua.
De sectors masculins o femenins
La tresena causa màger de las inegalitats de salari es la reparticion desequilibrada dels òmes e de las femnas en foncion dels sectors. « Las femnas se dirigisson mai sovent cap a de filièras generalistas que, en mejana, menan mai cap a de sectors ont los nivèls de remuneracion son relativament mens nauts », çò explica Louis Maurin. « I a mai de femnas dins los domenis del social, de la santat... En contra, i a una majoritat d’òmes dins los sectors de l’informatica, de las novèlas tecnologias... ».
Segon un article de l’Observatòri de las inegalitats, las femnas son « subrerepresentadas dins las professions qu’encarnan las “ vertuts femeninas ” (comunicacion, servicis a la persona) e de nivèl ierarquic sovent limitat (...). En contra, son totjorn pauc nombrosas dins las professions qu’encarnan las “ vertuts virilas ” (fòrça e tecnincitat) : obrièrs, menaires, policièrs, militars, o dins las ierarquiquament nautas : caps d’entrepresa, engenhaire e quadres tecnics d’entrepresa ».
Aquela diferenciacion de sectors comença tre l’ensenhament superior. Dins las universitats, las filhas son 70 % en letras o en sciéncias umanas, e sonque 30 % dins las filièras scientificas. La meteissa proporcion se retròba dins las classas preparatòrias. « Al ritme de progression actual, filhas e garçons seràn a paritat dins aquelas filièras que menan a las escòlas d’engenhaires dins... un sègle », çò escriu l’Observatòri de las inegalitats.
Las causas
Las explicacions a totas aquelas disparitats son multiplas. « I a lo fait que, d’un biais fondamental, las jovas filhas e los joves garçons son pas elevats del meteis biais. Jògan pas amb los meteisses jòcs, las valors que lor son transmesas son pas forçadament las meteissas. Demoram dins una societat fòrça marcada per las diferéncias de sèxe », çò comenta Louis Maurin. E benlèu que l’educacion de las femnas correspond pas totjorn a las valors presicadas pel mercat del trabalh.
« Sèm dins una societat ont las ierarquias son plan fòrtas, ont i a un grand fomalisme dels escarts socials... Benlèu que per una partida de las femnas, trabalhar mai per ganhar mai, per èstre lo cap dels caps, per montar en naut de la ierarquia e espotir los autres, es pas forçadament una valor centrala », çò ditz. Mas precisa qu’aquò es un discors a manejar amb precaucion. « Podèm derrapar d’aquel discors a un que ditz que las femnas an mens d’ambicion, que vòlon pas capitar, e que se son mens pagadas es qu’o vòlon plan », çò avertís.
Educar melhor
Per el, i a un grand trabalh a far al nivèl del sistèma educatiu. Primièr per arrestar d’orientar las femnas cap a las filièras per las qualas serián « destinadas ». Per çò que pertòca l’emplec, pensa que l’arsenal legislatiu es sufisent. « Lo problèma es mens la lei que lo contraròtle », çò ditz. E per tot çò qu’es del domeni de la vida privada, malurosament, i a pas grand causa de far. Es la societat que deu cambiar. Mas serà benlèu pas aisit.
En tot cas, son pas los òmes politics que mòstran l’exemple. Fa ara mai de dètz ans que la lei sus la paritat en politica es estada votada. « I a de formas de progression, mas evoluís lentament », çò explica Louis Maurin. Solide, i a mai de femnas qu’abans en politica. Mas coma dins lo mitan de l’emplec, an de dificultats a aténher los nauts nivèls ierarquics. Son sonque 6 a èstre presidentas de Conselh general e en 2008, son estadas sonque 13,8 % a èstre elegidas coma conse. « Podèm veire las causas de dos biaisses, çò comenta Louis Maurin. Podèm primièr pensar que se i aviá pas agut aquela lei, se seriá probable pas passat grand causa. Mas podèm tanben estimar que sèm luènh del compte ».
Soslèva tanben la question de la plaça de las femnas dins las òbras d’art. « Gaitatz las BD, los libres pels enfants, la granda majoritat dels filmes... son totjorn los garçons que son los eròis », çò ditz. E totas aquelas òbras participan a l’educacion dels mainatges. Quicòm que lo preocupa. « Es pas una postura de dominacion qu’es presentada. Mas i a aquela mena de permanéncia, de recuréncia dels garçons que decidisson, que causisson, que prenon las bonas iniciativas... ».
Es pas la sola causa que lo preocupa. Admet que l’egalitat òmes-femnas es en evolucion. « Se gaitam 50 ans en rèire, i a çaquelà un procèssus d’egalizacion », çò ditz. « Mas dempuèi 15 ans, i a una estagnacion del rapòrt entre òmes e femnas, e aquò es un problèma ». Sus la question de la paritat, nòstra societat a plan avançat, mas demòra encara de trabalh.
Las violéncias faitas a las femnas son encara un problèma de societat en França. En 2010-2011,
lo rapòrt annadièr de l’Observatòri nacional de la delinquéncia e de las responsas penalas raportava que quicòm coma 600 000 femnas de 18 a 75 ans èran estadas victimas de violéncias fisicas o sexualas al dintre de lor mainatge. E foguèron 200 000 femnas a patir violéncias sexualas fòra lor fogal.
Malurosament aquela chifra es fòrça en-dejós de la realitat. Lo ministèri dels Drets de las femnas estima que sonque una femna batuda de dètz pòrta lo planh. La meteissa proporcion se retròba demest las femnas violadas. Las chifras son doncas pas de bon espleitar. Las violéncias sexualas tocarián entre 20 e 30 % de las personas, segon los païses. En França, lo nombre de femnas victimas es estimat a 16 %, mas es probablament fòrça mai naut.
La situacion contrària als topics
Los viòls arriban mai sovent abans la majoritat : 59 % de las victimas an mens de 18 ans. D’unas associacions feministas considèran lo viòl coma una violéncia dels òmes sus las femnas. D’efièit, segon l’enquèsta ENVEFF de 2000, 96 % dels autors son d’òmes e 91 % de las victimas son de femnas.
òm imagina sovent qu’aquela mena de violéncia es perpetrada per un sorn desconegut armat, dins una carrièra desèrta. Mas en fait, 74 % de las victimas coneisson lors agressors e, dins 25 % dels cases, es de la familha. L’acte se debana al domicili de l’un o de l’autre dins mai de 67 % dels cases. E quasiment la mitat dels viòls son comeses sens violéncias fisicas.
Aquel lòc comun es benlèu a l’origina de la dificultat per d’unas victimas de se reconéisser coma talas. Mas pauc a pauc, las causas avançan. L’enquèsta ENVEFF de 2000 anonciava 0,3 % de viòls cada an. Per l’enquèsta INSEE de 2005-2006, aquela chifra èra passada a 0,7. Aquela evolucion de las declaracions d’agressions mòstra l’amplificacion del reget d’aquela forma de violéncia e lo refús de sa banalizacion. Atal, las jovas generacions arriban melhor a parlar de lors agressions (71 % de las 18-24 ans n’an ja parlat a qualqu’un) que las ancianas (sonque 33 % de las 60-69 ans).
La situacion evoluís, doncas. Las violéncias faitas a las femnas son de mai en mai reconegudas coma de delictes. Mas son encara malurosament tròp nombrosas e pas pro reprimidas. La jornada de la femna, lo 8 de març venent, serà benlèu l’escasença de cercar de solucions a aquel vertadièr problèma societal.
FEMEN es un movement d’activistas feministas qu’a fait fòrça parlar d’el aquestes darrièrs meses. La particularitat de sas militantas es de far d’accions pendent las qualas tot lo naut de lor còs es nus e ornat d’eslogans. Vòlon defendre « amb lors popas » l’egalitat sociala e l’egalitat dels sèxes dins lo monde. Utilizan per aquò far la provocacion, las accions visualas e lo « sextremisme », o « terrorisme pacific ».
Lo movement es nascut en Ucraïna en 2008 mercés a Anna Hustol, que pensava que lo país mancava de militantas per defendre lo dret de las femnas. An lèu decidit de manifestar amb la peitrina nusa per simbolizar la condicion de las ucraïnianas : pauras, vulnerablas, sonque proprietàrias del lor còs.
Lo grop compta ara 300 sòcis. A dobèrt una seccion en França en agost de 2012 e una en Alemanha en genièr passat. Es conegut d’un biais internacional e òbra per la promocion de la democracia, de la libertat de la premsa, dels drets de las femnas e de la proteccion de l’environament. Luta contra la corrupcion, la prostitucion, lo torisme sexual, las agéncias matrimonialas internacionalas, lo sexisme, la violéncia conjugala, lo racisme, la pauretat e las religions, mai que mai lo cristianisme. D’efièit, considèra que la Glèisa espandís de valors misoginas.
Accions contra lo papa
Recentament, las FEMEN faguèron fòrça parlar d’elas a l’escasença dels debats sul maridatge per totes. En genièr passat, quatre militantas se desvestiguèron plaça Sant Pèire al Vatican pendent l’Angèlus del Papa. Portavan sul còs d’eslogans que disían « Teja-te » o « In gay we trust » (cresèm en los gays). Anèron tanben « festejar » la demission del Papa, que consideravan coma omofòbe, al dintre de Nòstra Dòna de París. Las militantas son estadas atacadas en justícia per de grafinhadas sus las campanas, per temptativa de murtre d’un garda de securitat e « prejudici al celibat en se desvestissent fàcia als prèires ».
I a pas besonh de precisar que FEMEN es un movement fòrça controversiat. « Aquel biais de desfilar popas nusas es fòrça mai trucant que las practicas que las manifestantas son censadas denónciar », çò ditz la sociològa ucraïniana Tetyana Bureychak. D’unes pensan que lo movement es nosible per l’imatge de las femnas e confòrta los topics sexistas. Dison que mostrar de femnas nusas dins la premsa correspond als luòcs comuns patriarcals.
Mas d’autres considèran FEMEN coma la quatrena vaga feminista. Per eles, permet de faire conéisser melhor las reivindicacions dels movements mai tradicionals. Las sòcias se defendan elas en disent que lo feminisme del sègle XXI passa per la reapropriacion del còs de las femnas per elas-meteissas e que las feministas tradicionalas son pas pus entendudas.